Lezen, we worden ermee doodgegooid. En dat is niet zonder reden. Lezen is namelijk een vaardigheid die een basis legt voor verdere educatieve en persoonlijke ontwikkeling. Het proces van leren lezen kan grofweg worden onderverdeeld in twee fasen: aanvankelijk lezen en technisch lezen. Beide fasen spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van leesvaardigheid en vormen de basis voor geletterdheid.
In dit artikel bespreek ik wat deze fasen inhouden, wat hun belang is en de methoden die worden gebruikt om deze vaardigheden aan te leren aan jonge kinderen.
Wat is aanvankelijk lezen?
Aanvankelijk lezen verwijst naar de eerste fase van het leerproces waarin kinderen de basisprincipes van het lezen leren. Dit omvat het volgende:
- begrijpen dat geschreven tekst betekenis heeft
- herkennen van letters en hun klanken
- het leren combineren van deze klanken om woorden te vormen
Deze fase vindt meestal plaats in de kleuterklas en groep 3 en 4.
Belang van Aanvankelijk Lezen
Het belang van aanvankelijk lezen mag niet worden onderschat. Het legt de basis voor alle toekomstige leesactiviteiten en dus ook voor vervolgopleidingen. Kinderen die tijdens deze fase effectief leren lezen, hebben een voorsprong bij het begrijpen van complexere teksten en het opbouwen van hun woordenschat. Anders gezegd: kinderen die niet leren lezen lopen een achterstand op die de rest van hun leven aan kan houden.
Methoden voor Aanvankelijk Lezen
Bij het aanvankelijk lezen onderscheiden we drie methoden. Hieronder licht ik ze kort toe.
Fonemisch Bewustzijn
Het fonemisch bewustzijn is het vermogen om klanken in woorden te horen, te identificeren en te manipuleren. Spelletjes en liedjes die rijmen, kunnen helpen om dit bewustzijn te ontwikkelen.
Klank-teken Koppeling
Kinderen leren de relatie tussen geschreven letters (grafemen) en gesproken klanken (fonemen). Dit wordt vaak ondersteund door expliciete instructie en herhaling. Men noemt dit de klank-teken koppeling.
Leesbevorderende activiteiten
Verhalen voorlezen, het gebruik van prentenboeken, en interactieve leesactiviteiten stimuleren de interesse in lezen en het begrijpen van het concept van geschreven tekst. Leesbevordering en leesmotviatie zie je op veel basisscholen terug. Helaas lopen veel scholen er tegenaan om het plezier in lezen bij kinderen aan te wakkeren.
Wat is technisch lezen?
Technisch lezen gaat verder dan aanvankelijk lezen en richt zich op de vloeiendheid en nauwkeurigheid waarmee iemand teksten kan lezen. Het omvat vaardigheden zoals het decoderen van woorden, begrijpend lezen en het herkennen van leestekens en zinsstructuren. Technisch lezen wordt meestal verder ontwikkeld vanaf groep 3 van de basisschool. De lesmethode Veilig Leren Lezen is een van de meest bekende en meest gebruikte methodes om dit jonge kinderen aan te leren.
Belang van Technisch Lezen
Technisch lezen is cruciaal voor het kunnen begrijpen van teksten in alle vakgebieden. Zonder een goede technische leesvaardigheid kunnen leerlingen moeite hebben met het volgen van instructies, het uitvoeren van opdrachten en het verwerven van nieuwe kennis. Vloeiend en technisch lezen stelt hen in staat om teksten efficiënter te begrijpen en te verwerken.
Methoden voor technisch lezen
Bij het aanleren van technisch lezen wordt onderscheid gemaakt in drie methoden.
Vlot en nauwkeurig lezen
Dit wordt vaak geoefend door herhaaldelijk lezen van teksten, wat de snelheid en nauwkeurigheid verhoogt. Leerkrachten gebruiken soms ook ‘snelheidsoefeningen’ en ‘lezen op tijd’ om deze vaardigheden te verbeteren.
Leesstrategieën
Leerlingen leren strategieën zoals voorspellen, vragen stellen, visualiseren, samenvatten en herlezen om beter te begrijpen wat ze lezen.
Leesbegripsoefeningen
Dit omvat het beantwoorden van vragen over de tekst, het vinden van de hoofdgedachte en het identificeren van belangrijke details.
De samenhang tussen aanvankelijk en technisch Lezen
Aanvankelijk lezen en technisch lezen zijn nauw met elkaar verbonden en bouwen op elkaar voort. Een solide basis in aanvankelijk lezen maakt de overgang naar technisch lezen veel soepeler. Kinderen die moeite hebben met de basisvaardigheden van aanvankelijk lezen, kunnen moeite ondervinden bij het ontwikkelen van hun technische leesvaardigheid. Daarom is het van essentieel belang dat zowel ouders als leerkrachten aandacht besteden aan beide fasen van het leesproces.
Lezen houdt dus niet op in de klas, waar de leerkracht het de leerlingen leert. Het gaat thuis verder. Lezen is vooral een kwestie van het veel doen.
Conclusie
Aanvankelijk en technisch lezen vormen samen de kern van de leesontwikkeling bij kinderen. Door aandacht te besteden aan de methoden en technieken die effectief zijn in beide fasen, kunnen we kinderen helpen om sterke, bekwame lezers te worden. Dit draagt niet alleen bij aan het succes dat zij zullen ervaren op de middelbare school en vervolgopleidingen, maar ook aan hun kunde om bij te kunnen blijven in de maatschappij, die toch op lezen is ingericht.